Luisteren. Actief luisteren. Echt luisteren.
Het lijkt zo gemakkelijk, en toch trappen we met z’n allen in bepaalde valkuilen. Niet bewust, dat niet. We onderschatten echter wel de kracht van goed luisteren. De kwaliteit van je luistergedrag is recht evenredig met de kwaliteit van je communicatie. Met andere woorden, hoe beter je leert luisteren, hoe beter je communicatie met anderen wordt. Je kan er dus een bewuste beslissing van maken om actief naar de ander te luisteren. Hoe? Dat lees je in onderstaande tips. Het goede nieuws is alvast wel: luisteren kan je leren!
Laten we eerst wat dieper inzoomen op de valkuilen, zodat we deze bij onszelf kunnen herkennen. Want dat is stap 1 naar beter luisteren.
Vaak horen mensen de ander wel praten, maar luisteren ze niet echt naar wat de ander zegt en bedoelt. De reden hiervoor is dat men door allerlei zaken afgeleid wordt, dat gedachten door het hoofd spoken, of meningen al gevormd worden voordat de ander uitgesproken is. Afleiding is een grote boosdoener: niet enkel de gedachten, maar ook een to do-lijst die door het hoofd spookt, de neiging om op de smartphone te kijken, naar andere gesprekken te luisteren of om zich heen te kijken.
Luisteraars komen in de verleiding om een stilte te willen opvullen door meteen advies te geven of met een soortgelijk verhaal op de proppen te komen. Nog irritanter kan het zijn als anderen je zinnen afmaken. Onze snelle, vluchtige maatschappij doet er nog een schepje bovenop en op social media zie je ook dat veel mensen reageren zonder eerst te begrijpen wat de boodschap is.
Zoals ik al zei kan luisteren écht een verschil maken in je communicatie, zowel thuis met je partner en je kinderen als in je werkomgeving. Daarom is het écht de moeite waard om de volgende tips eens uit te proberen.
- Laat OMA thuis
OMA staat in dit geval voor Oordelen, Mening geven en Advies geven. Wil je de ander écht in zijn waarde laten, luister dan zonder oordeel en bijt je tong stuk als je de neiging voelt opkomen om je mening of advies te geven als die niet gevraagd wordt.
Ga eerder voor LSD: Luisteren, Samenvatten en Doorvragen. Door gerichte vragen te stellen en samen te vatten voorkom je een oordeel of het vasthouden aan je eigen mening.
2. Wees een OEN
Een OEN? Juist! Wees Open, Eerlijk en Nieuwsgierig. Als je je als luisteraar open opstelt zal je merken dat de spreker meer vertrouwen krijgt. Soms wil hij zijn verhaal kwijt om voor zichzelf alles op een rijtje te krijgen. Om de spanning eraf te halen zodat er zuurstof in het lichaam komt en het brein weer rustig kan worden. Eerlijk zijn is een must: als je je ongemakkelijk voelt of even niet weet wat zeggen (terwijl je ziet dat de spreker reactie verwacht), zég dan ook eerlijk dat je geen woorden hebt, dat je je ongemakkelijk voelt, dat je het even moet laten bezinken. Deze eerlijkheid geeft verbinding en vertrouwen, en het geeft jou, als luisteraar, wat tijd om de boodschap te laten zakken. Nieuwsgierig zijn betekent dat je vragen stelt om de ander beter te begrijpen, om meer details te horen en zo te checken of je de boodschap juist begrepen hebt.
3. Blijf in het hier-en-nu
Hou je gedachten in het moment. Dwaal niet af. Zodra jij afdwaalt, is dat direct te zien aan je lichaamstaal. Probeer de focus te houden door echt in het hier-en-nu te blijven, zonder afleiding. Leg desnoods je smartphone weg zodat je niet in de verleiding komt om te kijken zodra deze rinkelt. Geef je face-to-face gesprek altijd voorrang.
4. Wees niet bang van stiltes
Valt er een stilte bij de spreker, laat deze stilte er dan ook even zijn. Vooral extraverte mensen voelen zich nogal ongemakkelijk als de ander een stilte laat. Hou er echter rekening mee dat sommige mensen die stilte nodig hebben om hun gedachten te ordenen en de juiste woorden te vinden. Actief luisteren houdt in dat de spreker voldoende tijd en ruimte krijgt om zijn gedachten, gevoelens en meningen te ventileren en zichzelf goed te verwoorden.
5. Doe aan zelfzorg
Het zou kunnen dat je zelf een moeilijke dag hebt of veel aan je hoofd hebt. Op zo’n moment ben je eigenlijk niet in staat om met volledige concentratie naar de ander te luisteren. Durf dit ook eerlijk benoemen en aangeven. Forceer jezelf niet om te luisteren want de ander zal merken dat je niet volledig aanwezig bent, en voelt zich daardoor onbelangrijk of onbegrepen, en jij voelt je schuldig. Daar heeft niemand iets aan.
6. Laat je lichaam spreken
Actief luisteren draait om verbale én non-verbale communicatie. Hou als luisteraar oogcontact met de spreker, geef hem of haar een vriendelijke, bescheiden glimlach of knik even met je hoofd als je het begrepen hebt. Een goede luisteraar gaat zelfs (vaak onbewust) de gezichtsuitdrukkingen of de lichaamshouding van de spreker spiegelen. Dit getuigt tevens ook van empathie.
Deze tips helpen je om een betere luisteraar te worden.
Laten we ook even de bril van de spreker opzetten: wat doet het met een mens als hij écht gehoord wordt? Echt gehoord worden is een basisbehoefte die ieder van ons heeft. Je krijgt het gevoel dat je ertoe doet, dat je belangrijk genoeg bent om gehoord te worden. Als de ander echt luistert om te begrijpen, dan word je in je waarde gelaten. Zonder oordeel. Zonder meer. Het geeft lucht en vertrouwen.
Heb je op het werk het gevoel dat één van je teamleden weerstand vertoont of niet goed in zijn/haar vel zit? Luister dan eens heel actief. Je zal versteld staan van wat er allemaal naar boven komt.
En weet je wat het mooie is van dit alles? Goed leren luisteren kan je elke dag oefenen, en loopt het eens wat minder goed, dan is dat helemaal OK. Oefen consequent en blijf mild voor jezelf. Succes!
